Απόσπασμα από το βιβλίο του IRVIN D. YALOM
"Στον Κήπο του Επίκουρου Αφήνοντας πίσω τον τρόμο του θανάτου".
ΤΟ ΞΥΠΝΗΜΑ
Σε κάποια στιγμή της ζωής - μερικές φορές στα πρώτα μας χρόνια, άλλοτε όψιμα - είναι βέβαιο ότι όλοι μας θα ξυπνήσουμε και θα αντιληφθούμε τη θνητότητά μας. Είναι τόσο πολλά αυτά που την πυροδοτούν : μιά ματιά στον καθρέφτη που δείχνει το σαγόνι μας να κρεμάει, τα μαλλιά μας ν' ασπρίζουν, τους ώμους να καμπουριάζουν. Η παρέλαση των γενεθλίων, ιδίως όσων αφορούν στρογγυλές δεκαετίες - πενήντα , εξήντα, εβδομήντα. Η συνάντηση μ' ένα φίλο που έχεις καιρό να τον δείς και σε σοκάρει το πόσο έχει γεράσει. Όταν βλέπεις παλιές φωτογραφίες του εαυτού σου και των ανθρώπων που γέμιζαν την παιδική σου ηλικία κι είναι πιά από καιρό νεκροί. Μιά συνάντηση με τον Κύριο Θάνατο σ' ένα όνειρο.
Τι νιώθει κανείς, όταν έχει μιά τέτοια εμπειρία; Και τι κάνει γι' αυτό; Βυθίζεται σε μιά φρενιτώδη δραστηριότητα, για να εξαντλήσει το άγχος και ν' αποφύγει το θέμα; Προσπαθεί ν' απομακρύνει τις ρυτίδες με αισθητική χειρουργική ή να βάψει τα μαλλιά του; Αποφασίζει να παραμείνει για μερικά χρόνια στην ηλικία των τριανταεννέα ετών; Περισπά πολύ γρήγορα τον εαυτό του με τη δουλειά και τη ρουτίνα της καθημερινής ζωής; Σβήνει από τη μνήμη του κάθε τέτοια εμπειρία; Αγνοεί τα όνειρά του;
Σας προτρέπω να μη περισπάτε τον εαυτό σας. Το αντίθετο, γευτείται την αφύπνησή σας. Εκμεταλλευτείται την. Κάντε ένα σταμάτημα, καθώς κοιτάζετε τη φωτογραφία του νεότερου εαυτού σας. Αφήστε την έντονη στιγμή να σας κατακλύσει και παρατείνετέ τη λιγάκι. Γευτείται και τη γλυκύτητα της μαζί με την πικρή της γεύση.
Μην ξεχνάτε το πλεονέκτημα που προσφέρει το να παραμείνετε έν επιγνώσει του θανάτου, το ν' αγκαλιάσετε τη σκιά του. Μιά τέτοια επίγνωση μπορεί ν' αφομοιώσει το σκοτάδι με τη σπίθα σας γιά ζωή και να βελτιώσει τη ζωή σας, όσο ακόμα την έχετε. Ο καλύτερος τρόπος γιά να εκτιμήσουμε τη ζωή, για να νιώσουμε συμπόνια για τους άλλους, γιά ν' αγαπήσουμε οτιδήποτε πολύ βαθιά, είναι να έχουμε επίγνωση ότι οι εμπειρίες αυτές είναι προορισμένες να χαθούν.
Έχω πολλές φορές εκπλαγεί ευχάριστα βλέποντας έναν ασθενή να κάνει ουσιαστικές θετικές αλλαγές πολύ αργά στη ζωή του, ακόμα και κοντά στον θάνατο. Ποτέ δεν είναι πολύ αργά. Ποτέ δεν είμαστε πολύ γέροι για κάτι τέτοιο.
-------------------------------------
Ένας απ' τους κυριότερους εκπροσώπους της υπαρξιακής σχολής και σημαντικότερους ερευνητές και κλινικούς της ομαδικής ψυχοθεραπείας.Γεννήθηκε το 1931 στην Ουάσιγκτον από εβραίους γονείς Πολωνούς μετανάστες. Μεγάλωσε στο νέγρικο γκέτο πάνω απ' το μπακάλικο της οικογένειάς του απ' όπου ξέφευγε δύο φορές την εβδομάδα για να επισκεφτεί τη Δημοτική βιβλιοθήκη. Υπήρξε για τριάντα χρόνια καθηγητής ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο Στάνφορντ στη Καλιφόρνια όπου συνεχίζει να διδάσκει ως επίτιμος καθηγητής. Το πρώτο του σύγγραμμα «Theory and Practice of Groups Psychotherapy», έχει μεταφραστεί σε δώδεκα γλώσσες, αποτελεί δε βασικό εκπαιδευτικό εγχειρίδιο ψυχιατρικής και ψυχοθεραπείας σε όλο τον κόσμο καθιστώντας τον αυθεντία στο χώρο της ομαδικής ψυχοθεραπείας. Ο τόμος Existential Psychotherapy έμεινε σαν βιβλίο ορόσημο για την υπαρξιακή σχολή στη ψυχοθεραπεία. Λογοτεχνία άρχισε να γράφει στα τέλη της δεκαετίας του 80. Χρησιμοποίησε το μυθιστόρημα σαν μέσο διδασκαλίας, καθώς το γνωστικό του πεδίο αποτελούσε για τον ίδιο μια πηγή ατέλειωτης και μαγευτικής περιπέτειας που θέλησε να την μοιραστεί. Επίσης, έχει γράψει πολλά επιστημονικά βιβλία και άρθρα. Τα βιβλία του Irnvin Yalom που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά έχουν γνωρίσει μεγάλη εμπορική επιτυχία και έχουν αγαπηθεί πολύ από το αναγνωστικό κοινό.
Η πρώτη του συλλογή διηγημάτων με τίτλο « Ο ΔΗΜΙΟΣ ΤΟΥ ΈΡΩΤΑ και άλλες ιστορίες ψυχοθεραπείας». Πρωτοδημοσιεύτηκε το 1990, και είναι σημείο αναφοράς για το υπόλοιπο λογοτεχνικό έργο του μιας και επιχειρεί να αφηγηθεί λογοτεχνικά, ιστορίες ψυχοθεραπείας με μια σειρά ασθενών του. Δέκα ασθενείς «μεταμφιεσμένοι» και με την συγκατάθεσή τους, πρωταγωνιστούν στις δέκα ιστορίες που είναι αληθινές, δέκα ασθενείς που στράφηκαν στη ψυχοθεραπεία και στη διάρκειά της πάλεψαν με την «οδύνη της ύπαρξης». Και οι δέκα υπέφεραν από κοινά προβλήματα της καθημερινής ζωής (μοναξιά, αυτοπεριφρόνηση, ημικρανίες, ερωτική εμμονή, κατάθλιψη, παχυσαρκία, υπέρταση, πένθος κλπ) κι όμως με κάποιο τρόπο η ψυχοθεραπεία αποκάλυψε πως αυτά τα καθημερινά προβλήματα είχαν βαθιές ρίζες που έφταναν ως τα ίδια τα θεμέλια της ύπαρξης. Ο ενδέκατος θεραπευόμενος σ' αυτές τις ιστορίες, είναι ο ίδιος ο συγγραφέας…Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από τη σκέψη του Yalom πως ο έρωτας και η ψυχοθεραπεία είναι μάλλον ασύμβατα μεταξύ τους. «Ο καλός θεραπευτής πολεμάει το σκοτάδι και ζητάει το φως, ενώ ο έρωτας συντηρείται απ' το μυστήριο και καταρρέει μόλις αρχίσεις να τον εξετάζεις σχολαστικά. Kι εγώ σιχαίνομαι να γίνομαι ο δήμιος του έρωτα» είπε ο ίδιος ο συγγραφέας. Σύμφωνα με την κριτικό Erica Yong, «Είναι ένα από εκείνα τα βιβλία που υπαινίσσονται όχι μόνο το μυστήριο αλλά και την ποίηση της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Οι καλύτεροι θεραπευτές είναι, εν μέρει τουλάχιστον, ποιητές κι ο Yalom ανήκει σ' αυτήν την κατηγορία».
Το βιβλίο του « ΌΤΑΝ ΕΚΛΑΨΕ Ο ΝΙΤΣΕ » που ασχολείται με την ψυχοθεραπεία στην εμβρυϊκή της μορφή όπως αυτή σχηματιζόταν μέσα από τα φιλοσοφικά ρεύματα στη Βιέννη στα τέλη του 19ου αιώνα, κέρδισε το χρυσό μετάλλιο της Κοινοπολιτείας ως το καλύτερο μυθιστόρημα του 1993, μεταφράστηκε δε σε δεκαέξι γλώσσες! Σε αυτό διερευνά την ανθρώπινη σχέση ανάμεσα στο θεραπευτή και το θεραπευόμενο, τη σχέση της φιλοσοφίας του Νίτσε με τις αρχές της ψυχοθεραπείας. Επιχείρημά του είναι ότι "ο Νίτσε είναι φιλοσοφικός προπάτορας της σύγχρονης ψυχοθεραπείας παρόλο που δεν αναφέρθηκε ποτέ στην ιατρική ή ψυχιατρική". Ο Νίτσε κατά τον Yalom πίστευε πως ο εξελιγμένος άνθρωπος οφείλει να αντιμετωπίσει τη «μοίρα» του: «΄Ο,τι δεν με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό» ήταν το σύνθημά του και όφειλε να απελευθερωθεί αντέχοντας αυτή τη γνώση. Έτσι στο μυθιστόρημα μέσα από μια σειρά μυστικών συμφωνιών, ο μεγάλος γερμανός φιλόσοφος Νίτσε (θεραπευτής φιλόδοξος και ασυμβίβαστος) και ο αυστριακός γιατρός Γιόζεφ Μπρόϊερ ένας από τους πατέρες της ψυχανάλυσης (ηπιότερος και συμβιβασμένος με τα ανθρώπινα μέτρα, φίλος και μέντορας του Φρόϋντ) συναντιούνται στη Βιέννη του 1900 και μπαίνουν σε μια διαδικασία διπλής ψυχοθεραπείας και υπαρξιακής αναζήτησης, όπου ο ένας «θεραπεύει» τον άλλον. Σ' αυτή τη περιπέτεια εμπλέκονται ένας νεαρός ειδικευόμενος γιατρός ονόματι Ζίγκμουντ Φρόϋντ (έκπληξη κι αυτή! Κάνει έτσι μια προσπάθεια καταγραφής του χαρακτήρα, της ιδιοφυΐας και της διορατικότητάς του), μια θυελλώδης γυναίκα - ίνδαλμα ποιητών και ψυχιάτρων η Λου Σαλομέ , μια σαγηνευτική ασθενής, η Αννα Ο, που στοιχειώνει τη ψυχή του γιατρού της (Μπρόϊερ).Το μυθιστόρημα στηρίζεται σε πηγές όπως το συγγραφικό έργο και τις επιστολές του Νίτσε αλλά και του Μπρόϊερ και σε μελέτες των δύο ιστορικών προσώπων. Το υλικό του είναι ενταγμένο σε μια μυθοπλασία που αναδεικνύει τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά των ηρώων και την επεξεργασία των υπαρξιακών ζητημάτων, τη διαδικασία προσέγγισης και κατανόησης της ανθρώπινης ψυχής. Επίσης δίνει μια ερμηνευτική εκδοχή της γέννησης της ψυχοθεραπείας και της σχέσης της με την υπαρξιακή φιλοσοφία.
Στο «ΝΤΙΒΑΝΙ» παρατηρεί το επάγγελμα του ψυχοθεραπευτή 100 χρόνια αργότερα μέσα στο φυτώριο της αμερικάνικης κοινωνίας στον 20ο αιώνα όπου διαφαίνεται το χρήμα, η πολυτέλεια, η ματαιοδοξία , ο ατομικισμός, η επιθετικότητα αλλά και η άλλη όψη δηλ η μοναχικότητα, η ματαιότητα, η έλλειψη στοργής, η καταφυγή στη χρήση ουσιών. Όλα περιγράφονται με ακρίβεια και κατανόηση. Επίσης καταγράφεται η διαμαρτυρία του ενάντια στις καταστροφικές συνέπειες του αμερικάνικου συστήματος, της διαχειριζόμενης περίθαλψης στην ιατρική φροντίδα των ασθενών, ενάντια στο θεσμό των μάνατζερ που αντιμετωπίζουν την υγεία σαν ένα ακόμα οικονομικό προϊόν, υποτάσσοντας τη στη κερδοσκοπία και τη στενομυαλιά των ασφαλιστικών οργανισμών και εταιρειών.Πραγματεύεται τη σχέση θεραπευτή - θεραπευόμενου, τα όρια της, τα συναισθήματα που τη διέπουν (μεταβίβαση - αντιμεταβίβαση), τις προσδοκίες, τη θεραπευτική συμμαχία και τη μεταξύ τους ανθρώπινη σχέση καθώς και τις διαφορετικές θεωρίες στις οποίες βασίζεται η θεραπευτική σχέση και τα διαφορετικά ερωτήματα που προκύπτουν από την κάθε μια. Έτσι αποκαλύπτει στο βλέμμα μας τι συμβαίνει μέσα στα γραφεία αλλά και στη σκέψη των ψυχοθεραπευτών, στη ζωή τους και την ανθρώπινη υπόστασή τους, πράγμα που συντελεί στην απομυθοποίησή τους.
Ένα ακόμη βιβλίο του Yalom είναι το «ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ», το οποίο εκδόθηκε το 2003. Το έγραψε με αφορμή το βραβείο Όσκαρ Πφίστερ που του απένειμε η Επιτροπή για την Ψυχιατρική και τη Θρησκεία, πράγμα που τον εξέπληξε μιας και ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του άθεο!Σ' αυτό πραγματεύεται τη σχέση θρησκείας - ψυχιατρικής και σκιαγραφεί την «συγγένειά τους» μιας και μοιράζονται μια κοινή αποστολή: «Διακονούν την απόγνωση που είναι εγγενής στην ανθρώπινη μοίρα». Επίσης ο Yalom αναλύει τα σημεία που συγκλίνει ή αποκλίνει η υπαρξιακή θεραπεία με την θρησκευτική παρηγοριά. Όλα αυτά διαδραματίζονται στα μυθιστορήματά του, με κινηματογραφικό τρόπο, συνεχείς ανατροπές και σασπένς αναλύοντας συγχρόνως τη σύγχρονη κοινωνία και τις ανθρώπινες σχέσεις.Δεν είναι καθόλου κουραστικός μιας και αποφεύγει τις θεωρητικές περιγραφές και αναλύσεις της θεραπευτικής διαδικασίας από τη θέση του ακαδημαϊκού και προτιμά να ανοίξει ένα παράθυρο, απ' όπου ο αναγνώστης μπορεί να δει να ξετυλίγεται η διαδικασία της ψυχοθεραπείας με όλη της τη ζωντάνια δηλαδή τη μεγαλοσύνη και τη μικρότητά της, την ομορφιά και την ασχήμια της, το πλούτο και τη μιζέρια της. Στις ιστορίες του, στρέφει τα φώτα τόσο στους ασθενείς όσο και στον εαυτό του, μοιράζεται με τους αναγνώστες τις επιτυχίες, τις αγωνίες, τους περιορισμούς και τις αποτυχίες του που είναι εξίσου συναρπαστικές με την αναζήτηση της αλήθειας και της «ίασης» στη κοινή του πορεία με τους θεραπευόμενους.Καθ' όλη την ανάγνωση διακρίνει κανείς το χιούμορ και τη λεπτή ειρωνεία του καθώς και έναν έντονο αυτοσαρκασμό. Επίσης ο Yalom διαθέτει την εκπληκτική ικανότητα να κρατά σε συνεχή αγωνία τον αναγνώστη σε μια περιπέτεια που εκτυλίσσεται σχεδόν αποκλειστικά σε ψυχικό επίπεδο.Η απόγνωση και η ανθρώπινη οδύνη κατά τον Yalom πηγάζει απ' τις απόπειρες κάθε ανθρώπου, συνειδητές και ασυνείδητες, να χειριστεί τα σκληρά γεγονότα της ζωής, τα «δεδομένα» της ύπαρξης που είναι: το αναπόφευκτο του θανάτου για αυτόν αλλά και γι αυτούς που αγαπά, η ελευθερία να φτιάξει τη ζωή του όπως τη θέλει, η έσχατη μοναχικότητά του, η απουσία οποιασδήποτε προφανούς σημασίας ή νοήματος στη ζωή, και η προσπάθειά του να χαλιναγωγήσει την ισχύ τους προς όφελος της προσωπικής αλλαγής του και ωρίμανσης. Στα βιβλία του, γινόμαστε συνταξιδιώτες σ' ένα ταξίδι με προορισμό το κέντρο της ύπαρξής, στη πορεία του ανακαλύπτουμε πως οι «δαίμονές» είναι κοινοί για όλους τους ανθρώπους. Προσοχή όμως είναι για αναγνώστες που «αντέχουν» να «βουτάνε» στα βαθιά …
+(1).JPG)